ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی
ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی
گاهی اوقات در نتیجه حوادث شغلی یا بیماری های ناشی از کار، کارگران به گونهای آسیب دیده و ناتوان میشوند که ادامه کار برای آنها ممکن نیست. در این حالت، اگر کارگر در گذشته بیمه اجباری به موجب ماده ۳۶ قانون تامین اجتماعی یا ماده ۱۴۸ قانون کار داشته باشد، سازمان بیمه تامین اجتماعی میتواند یک کمیسیون تشکیل دهد. اگر آسیب وارده به کارگر زیاد باشد، او باید مطابق ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی، تحت حمایت سازمان بیمه تامین اجتماعی قرار بگیرد.
متن ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی
میزان مستمری ماهانه به دلیل کارافتادگی کلی ناشی از کار، برابر با یک سی ام (۱/۳) از میانگین ماهیانه مزد یا حقوق بیمه شده است، ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه ، با این شرط که این مبلغ کمتر از پنجاه درصد میانگین ماهیانه مزد یا حقوق کارگر و بیشتر از صد درصد آن نباشد. برای بیمه شدگانی که همسر یا فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل داشته باشند و مستمری استحقاقی آنها کمتر از شصت درصد میانگین ماهیانه مزد یا حقوق آنها باشد، معادل ده درصد مستمری استحقاقی به عنوان کمک مشروط به آنها پرداخت میشود، با این شرط که مجموع مستمری و کمک از ۶۰ درصد میانگین ماهیانه مزد یا حقوق تجاوز نکند.
تبصره ۱:
۱. اگر سن شوهر از شصت سال بیشتر باشد یا به تشخیص کمیسیون های پزشکی طبق ماده ۹۱ این قانون از کار افتاده کلی باشد و به هر دو حالت، بر طبق این قانون مستمری دریافت ننماید و معاش او توسط همسر تأمین شود.
۲. فرزندان بیمه شده که شرایط مذکور در بند ۳ ماده ۵۸ این قانون را داشته باشند.
۳. اگر سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال بیشتر باشد یا به تشخیص کمیسیون های پزشکی طبق ماده ۹۱ این قانون از کار افتاده باشند و معاش آنها توسط بیمه شده تأمین شود و در هر صورت، بر طبق این قانون مستمری دریافت نکنند.
تبصره ۲:
میانگین ماهانه مزد یا حقوق بیمه شده موضوع این ماده، مجموع مزد یا حقوق او که به مأخذ حق بیمه دریافت گردیده است، در هفتصد و بیست روز قبل از وقوع حادثه ناشی از کار یا شروع بیماری حرفهای که منجر به از کار افتادگی شده است، تقسیم بر روزهای کار ضرب در سی است.
تفسیر ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی:
این ماده بیان میکند که اگر شخصی طبق نظر کمیسیون های پزشکی ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی بیش از ۶۶ درصد از توان جسمی خود را از دست داده باشد، به عنوان یک افراد کار افتاده کلی شناخته میشود. در این شرایط، بر طبق ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی، او بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه در گذشته، حق دریافت مستمری از کارافتادگی کلی بابت بیمه از کار افتادگی تامین اجتماعی را دارد.
برای محاسبه مستمری از کارافتادگی مطابق با متن ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی، حقوق و مزایای متوسط فرد محاسبه و تقسیم بر ۳۰ میشود تا متوسط حقوق یک روز فرد به دست آید. منظور از مزد یا حقوق متوسط فرد مطابق با ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی جمع کلیه حقوق و مزایای دریافتی فرد در مدت ۷۲۰ روز پیش از حادثه یا شروع بیماری تقسیم بر روزهای کارکرد و محاسبه ۳۰ روز آن است.
پس از آن، حقوق متوسط روزانه فرد از کار افتاده در سنوات یا همان سال های بیمه پردازی او ضرب میشود تا مستمری از کارافتادگی وی محاسبه شود. نکته مهم در زمینه محاسبه حقوق مستمری از کار افتادگان در ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی این است که مستمری به دست آمده نمیتواند از ۵۰% حقوق متوسط ماهانه شخص کمتر باشد.
در این وضعیت، سازمان تامین اجتماعی مکلف است حداقل نیمی از حقوق متوسط ماهیانه شخص را به عنوان مستمری از کارافتادگی به او پرداخت کند. اگر حقوق محاسبه شده شخص کمتر از ۶۰% حقوق متوسط او باشد و او دارای همسر، فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل باشد، برای آنان نیز معادل ۱۰% از مستمری استحقاقی محاسبه شده برای فرد اختصاص مییابد.
برای مثال، اگر کسی که ۱۵ سال سابقه بیمه پردازی دارد و مطابق با ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی از کارافتادگی او محروم شده است، حقوق ماهیانه اش ۶ میلیون تومان باشد، میزان مزد یک روز او به میزان ۲۰۰ هزار تومان محاسبه میشود که متوسط ماهیانه او برابر با ۳ میلیون تومان است. این مبلغ هم ۵۰ درصد کمتر و هم از ۱۰۰ درصد بیشتر نیست.
اما برای اینکه افراد مشمول ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی و تحت تکفل فرد باشند، باید شرایط و لازمههای مورد نیاز را داشته باشند که در تبصره ۱ ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی ذکر شده است.
نکته مهم:
۱. در بحث از کارافتادگی کلی، اگر حادثه ناشی از کار باشد، به شرایط ذکر شده در بالا عمل میشود. اما اگر حادثه ناشی از کار نبوده باشد، برای اینکه فرد برخورداری از جمایت سازمان تامین اجتماعی را داشته باشد، در ۱۰ سال آخر باید دارای ۱ سال سابقه بیمه پردازی و در سال آخر دارای ۳ ماه سابقه بیمه پردازی باشد تا مشمول دریافت حمایت از سازمان تامین اجتماعی مطابق با ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی شود.
۲. در شرایط دیگر نیز ممکن است شخص مشمول کارافتادگی کلی و ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی قرار بگیرد، به طوری که در طی حادثه یا بیماری دیگر نتواند بیش از یک سوم درآمد خود را به دست آورد؛ در این شرایط نیز بایستی مطابق با قانون تامین اجتماعی، مستمری از کارافتادگی کلی به او تعلق بگیرد.
جمعبندی:
اگر فردی به هر دلیلی مطابق با قانون تامین اجتماعی، به عنوان یک فرد کار افتاده کلی شناخته شود، باید به او مطابق با ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی رفتار گردد. مستمری وی بر اساس همین ماده محاسبه و پرداخت شود، با این شرط که دیگر موارد مندرج در ماده ۷۲ قانون تامین اجتماعی نیز برای او رعایت و در محاسبات آن لحاظ شود.